Kanatlı hayvan hastalıkları, çoğu zaman sessizce ilerler. Üretimdeki ufak bir düşüş, birkaç günlük artan mortalite ya da gözden kaçan klinik belirtiler, aslında sürüde çok daha ciddi bir enfeksiyonun başladığını gösterebilir. Özellikle AvianInfluenza (AI), Newcastle Disease(NDV) ve Infectious BursalDisease (IBDV) gibi hastalıklar, sadece hayvan sağlığını değil; işletmenin sürdürülebilirliğini, ticaretini ve itibarı doğrudan etkileyen tehditlerdir. Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne (WOAH) göre, yalnızca 2023 yılı içerisinde kuş gribi nedeniyle dünya genelinde 250 milyondan fazla kanatlı hayvan itlaf edilmiştir. Bu durum, Avian Influenza’nınekonomik ve epidemiyolojik etkilerini her zamankinden daha kritik hale getirmiştir. (Kaynak: WOAH, 2023)
Bu hastalıkların ortak özelliği, hızlı yayılmaları ve erken teşhis edilmediklerinde zincirleme kayıplara neden olmalarıdır. Oysa hastalık henüz klinik belirtiler göstermeden fark edilebilirse, kriz olmadan kontrol altına alınabilir. Bu noktada ELISA testleri, sürü bazında bağışıklık düzeyini değerlendirerek riskli alanları belirlemede kritik rol oynarken; Real-Time PCR(qPCR) gibi moleküler yöntemler, virüsleri daha semptomlar başlamadan tespit edebilecek kadar hassas ve güvenilirdir. Spackman ve arkadaşlarının 2013 yılında yayımladığı çalışmada, RT-PCR’nin AI tespiti için referans yöntem olarak kullanılmasının tanı sürecinde nasıl bir devrim yarattığı açıkça ortaya konmuştur. Aynı şekilde, OIE’nin 2023 rehberinde ve EFSA’nın 2022 raporlarında, bu testlerin hastalık kontrol programlarına entegre edilmesi önerilmektedir. Özellikle H5N1 ve H7N9 alt tipleri, hem hayvanlar hem de halk sağlığı açısından yüksek risk taşımaktadır. Bu alt tipler, zoonotik potansiyeli nedeniyle hem veteriner hem de insan sağlığı alanında ortak müdahale gerektirir. (CDC, 2023; FAO, 2022)
Tam da bu noktada, Letgen Biyoteknoloji olarak sunduğumuz çözümler ile öne çıkıyoruz. Türkiye temsilciliğini yürüttüğümüz Innovative Diagnostics markası ile birlikte, ELISA ve qPCR kitleri dahil olmak üzere geniş bir tanı portföyümüzü sektöre sunuyoruz. IDVET ELISA ve Letgen qPCR test sistemleri, Avrupa Birliği dahil birçok ülkede referans laboratuvarlarda kullanılan protokollere uyumlu olarak geliştirilmiştir. Bu, Türkiye’deki üreticilerin küresel kaliteyle buluşmasını sağlarken, aynı zamanda sektörde veriye dayalı karar alma kültürünün yaygınlaşmasına katkı sunar.
Doğru zamanda yapılan doğru tanı sadece bireysel hayvanlar için değil, tüm sürü ve üretim zinciri için yön belirler. Gereksiz antibiyotik uygulamaları, yanlış aşılamalar, geciken karantina kararları ya da gözden kaçan salgın başlangıçları çoğu zaman eksik ya da geç tanıdan kaynaklanır. Halbuki standardize edilmiş ve validasyonu yapılmış tanı kitlerisayesinde, saha verileri ile laboratuvar doğruluğu bir araya getirilebilir. Bu da yalnızca sağlık yönetimini değil, ekonomik ve lojistik kararları da güvence altına alır.
Biyogüvenlik çoğu zaman fiziksel önlemlerle özdeşleştirilir; oysa gerçek biyogüvenlik, veriye dayalı kararlarla başlar. En büyük fark, tanıyı ön plana alan işletmelerde görülür. Çünkü tanı sadece bir teşhis aracı değil, aynı zamanda üretimin geleceğine yön veren bir kontrol sistemidir. Bugün birçok ülke, ticari ürünlerin dolaşımında sağlık sertifikalarına ve negatif test sonuçlarına bağlı prosedürler uyguluyor. Bu da teşhis sistemlerinin yalnızca veteriner hizmetleri için değil, ihracat ve pazar erişimi açısından da stratejik bir değere sahip olduğunu gösteriyor.
Kanatlı sağlığında artık sezgi değil, veri konuşuyor. Hastalıklarla mücadelede başarı, sadece tedavi etmekte değil, daha oluşmadan görebilmekte yatıyor. Bilime dayalı tanı sistemleri sayesinde hem hayvan refahı korunuyor hem de üreticinin eli güçleniyor. Görünmeyeni görebilmek, doğru sistemlerle mümkün. Ve bu, yalnızca sağlık için değil; sektörün tüm geleceği için belirleyici.
Kullanılan Referanslar:
· Spackman, E. et al. (2013) “Development of real-time RT-PCR for the detection of AvianInfluenza virus.” Kaynak: Avian Diseases Journal
· WOAH (World Organisation for Animal Health), 2023 “Global situation of avianinfluenza (HPAI) – Summary 2023.” Not: 2023 yılında 250 milyondan fazla kanatlının kuş gribi nedeniyle itlaf edildiği belirtilmiştir. Web: www.woah.org
· OIE Terrestrial Manual (World Organisation for Animal Health), 2023 “Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals – Avian Influenza Chapter.” Web: OIE – Terrestrial Manual
· EFSA (European Food Safety Authority), 2022 “Avian influenza overview December 2021 – March 2022.” Web: EFSA Journal
· CDC (Centers for Disease Control and Prevention), 2023 “Avian Influenza in Birds.”Özellikle H5N1 ve H7N9 alt tiplerinin zoonotik risk taşıdığı vurgulanmıştır. Web:www.cdc.gov/flu/avianflu
· FAO (Food and Agriculture Organization), 2022 “FAO recommendations on avianinfluenza surveillance and control.” Web: www.fao.org